De Rafeiro do Alentejo staat ook wel bekend als de Portugese Mastiff. Het is een grote hond met een immens hoofd en krachtige kaak. De Rafeiro is daarom een behoorlijk intimiderende hond om naar te kijken. Koppel dit uiterlijk aan hun defensieve en moedige karakter. Het is dan ook niet verwonderlijk dat dit ras door de jaren heen als beschermer van vee, o.a. tegen de wolf, is gebruikt. Tegenwoordig wordt hij vooral gebruikt als waakhond.

Vanwege zijn grootte en zijn moed, werd hij vooral gebruikt door hoeders van kuddes. Deze kuddes werden aan talrijke gevaren blootgesteld tijdens de lange reizen. En dus werden op de wegen naar de bergen in de zomer en terug naar de vlaktes in de winter, de kuddes vergezeld door deze grote honden. Hierdoor verspreidde het ras zich van de ene streek naar de andere.
Dit verklaart de komst van deze krachtige hond naar de Alentejo vlaktes. Hij wordt dan ook, sinds het einde van de 19e eeuw de Rafeiro do Alentejo genoemd.

De Rafeiro do Alentejo is van nature stoïcijns en werkt hard. Hij zal urenlang in het veld verblijven zonder de taak die hen is opgelegd in twijfel te trekken. Ze kunnen echter wel koppig en onafhankelijk zijn, dus hij zal het zijn trainer niet gemakkelijk maken. De Rafeiro heeft de afgelopen jaren een reputatie opgebouwd als ‘vriendelijke reus’. Hij staat er daarom om bekend aardig te zijn voor kinderen en kan, ondanks zijn grootte en met de juiste training, een zeer goed familiehuisdier worden.